Πόντος και τουρκοκρατία

Πόντος και Τουρκοκρατία
Νεκτάριος Κατσιλιώτης

Στα 1460 τα στρατεύματα του Μωάμεθ `Β κατέλυσαν την Τραπεζούντα,πρωτεύουσα του ποντιακού κράτους.Αμέσως μετά άρχισαν το δουλεμπόριο,η κατευθυνόμενη ληστεία των
Υποτελών φυλών των Τούρκων,με ορμητήριο τον γεωγραφικό άξονα Ικονίου-Προύσας και κατεύθυνση τα γόνιμα παράλια και τα ορυχεία της Χαλδαίας,καθώς και η μαζική εγκατάσταση ισλαμικών εγωκεντρικών πληθυσμών στις κοιλάδες της Καππαδοκίας από τις πεδιάδες της Ανατολίας και της Μέσης Ανατολής.
Η εγκατάσταση των μουσουλμάνων έγινε με βάση τα ασιατικά νομαδικά-ποιμενικά κριτήρια:Διχοτόμηση των κοινοτήτων με βάση τον διαχωρισμό των επαγγελμάτων σε γεωργικά-χειρονακτικά στον κύριο ισλαμικό πληθυσμό και σε μεταπραττικά στους υπόδουλους χριστιανικούς πληθυσμούς.Το πιο περίπλοκο ήταν ότι η σύνδεση των επαγγελμάτων γινόταν με μορφή κλειστής αλληλοεξάρτησης ώστε οι `Ελληνες να μην μπορούν να χρησιμοποιήσουν την εμπορική τους υπεροπλία και να συνδεθούν με αντιτουρκικές ευρωπαικές δυνάμεις οι οποίες θα τους χορηγούσαν ανεξαρτησία.
Οι χριστιανικοί πληθυσμοί του Πόντου αντέδρασαν έντονα σ’αυτή την πρακτική,μέσα σε κατάσταση πολιορκίας σχημάτισαν ένοπλα σώματα αντίστασης και με υπόγειους συμπαραστάτες τους κρυπτοχριστιανούς και τους χριστιανούς αρματολούς των κομβικών υπαίθριων χώρων κατασκεύασαν ένα εθιμικό πλαίσιο σύμφωνα με το οποίο οι μουσουλμάνοι αγρότες τοποθετήθηκαν σε μέρη περιθωριακά και άγονα.
Η Οθωμανική εξουσία αποπειράθηκε να διασπάσει την κυριαρχία των χριστιανών.Με την έκδοση κεντρικών φιρμανιών και τοπικών φετφάδων στα ακμάζοντα κομβικά κέντρα προσπάθησε να επαναφέρει το μοντέλο της συμβίωσης Ποντίων και μουσουλμάνων υπό την κυριαρχία των Τούρκων.Η προσπάθεια όμως των Οθωμανών αναχαιτίστηκε από την επέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων οι οποίες με την μέθοδο των διομολογήσεων,διείσδυαν στο εσωτερικό,διασπούσαν την ισχύ της κεντρικής εξουσίας και παραχωρούσαν προνόμια στους Ποντίους.`Ετσι δημιουργήθηκαν τα αστικά κέντρα της Αμισού,της Κερασούντας,της Σαμψούντας και της Τραπεζούντας